Trần Quỳnh Hoa
Theo nhà văn Cho Chang-in, dịch giả là người giúp một tác phẩm có sức sống mới. Để một nền văn học có thể vươn ra biển lớn, đội ngũ dịch giả đóng vai trò quan trọng.
Tiểu thuyết Bố con cá gai là tác phẩm được ra đời cách đây hơn 20 năm tại Hàn Quốc. Cho đến nay, khi được dịch ra nhiều thứ tiếng như Nhật, Anh, Việt… cuốn sách vẫn cho thấy sức hút đối với độc giả quốc tế. Để có được thành công này, nhà văn Cho Chang-in cho rằng dịch giả là người đã góp phần quan trọng truyền tải cảm xúc câu chuyện. Nhờ họ, sức sống của tác phẩm có thể kéo dài hàng thập kỷ và lan tỏa thông điệp đến nhiều đất nước khác nhau.
DỊCH GIẢ LÀ NGƯỜI TRUYỀN SỨC SỐNG MỚI CHO CÁC TÁC PHẨM
– Vào năm 2024, tác giả Han Kang đã đoạt giải Nobel văn học. Ông nghĩ điều gì đã làm nên chiến thắng này?
– Tôi cho rằng giải thưởng Nobel Văn học 2024 của nhà văn Han Kang là minh chứng cho sự phát triển mạnh mẽ của văn học Hàn Quốc trên bản đồ văn chương thế giới. Thành công của bà không thể thiếu vắng vai trò của những dịch giả tài năng. Họ là cầu nối quan trọng, đưa tác phẩm của bà đến với độc giả toàn cầu. Sự kết hợp giữa tài năng của nhà văn và sự tận tâm của dịch giả chính là chìa khóa để văn học Hàn Quốc nói riêng và văn học châu Á nói chung vươn tầm quốc tế.
– Nếu vậy, ông có nghĩ rằng chỉ cần có một đội ngũ dịch giả đủ chuyên môn, bất kỳ nền văn học nào cũng đều có khả năng tiến ra thế giới?
– Với một đội ngũ dịch giả tài năng và tâm huyết, bất kỳ nền văn học nào cũng có cơ hội vươn ra thế giới. Dịch giả là người truyền tải tinh thần, văn hóa và giá trị của tác phẩm đến độc giả quốc tế.
Tôi nhận thấy thế giới văn hóa – nghệ thuật ở Việt nam rất đa dạng. Văn học Việt Nam có những câu chuyện độc đáo, giàu cảm xúc. Một nhân vật tôi đặc biệt ấn tượng là Hai Bà Trưng, đây là hai người phụ nữ đã đứng đầu cuộc khởi nghĩa lớn của Việt Nam. Câu chuyện về họ khiến tôi nhớ về những người phụ nữ khác trong lịch sử Hàn Quốc. Âm nhạc của Trịnh Công Sơn cũng mang một vẻ đẹp riêng. Thật tuyệt vời nếu nhiều người trên thế giới được biết về những con người và di sản đó.
Điều quan trọng là phải có những dịch giả hiểu sâu sắc văn hóa Việt Nam, có khả năng chuyển ngữ một cách tinh tế và sáng tạo. Khi đó, những tác phẩm văn học Việt Nam sẽ vượt qua rào cản ngôn ngữ, chạm đến trái tim độc giả toàn cầu. Chỉ cần có cơ hội, văn chương Việt Nam sẽ tiến ra biển lớn.
– Đối với những tác phẩm của ông, dịch giả đóng vai trò như thế nào?
– Mức độ nổi tiếng của một cuốn tiểu thuyết chỉ có tuổi thọ trung bình khoảng 6 năm tại Hàn Quốc. Tôi tin rằng, điều này cũng đúng với độc giả Việt Nam. May mắn thay, tôi đã gặp được dịch giả Nguyễn Thị Thu Vân, người đã mang những đứa con tinh thần của tôi đến gần hơn với bạn đọc Việt Nam. Nhờ có chị, những câu chuyện của tôi đã được được yêu mến và đón nhận nồng nhiệt suốt nhiều năm liền.
VIẾT TIẾP NHỮNG CÂU CHUYỆN CÒN DANG DỞ
– Tại sao ông quyết định viết tiếp phần hai của tiểu thuyết “Bố con cái gai” sau hơn 20 năm?
– Khi cuốn tiểu thuyết Bố con cá gai ra mắt tại Hàn Quốc, tôi không ngờ rằng nó lại nhận được sự yêu mến lớn đến vậy. Số lượng sách bán ra lớn, và điều khiến tôi xúc động nhất là những lá thư từ độc giả. Rất nhiều người tò mò muốn biết cuộc đời của Daum sẽ tiếp diễn ra sao. Một số độc giả thậm chí đã tự sáng tác câu chuyện về Daum khi trưởng thành và gửi cho tôi. Sự quan tâm ấy khiến tôi suy nghĩ về việc viết tiếp phần hai của tiểu thuyết.
Quyết định này không đến ngay lập tức. Suốt nhiều năm, tôi đã đắn đo liệu có nên tiếp tục câu chuyện hay không. Rồi một ngày, khi nhìn con trai mình – bằng tuổi với nhân vật Daum trong Bố con cá gai – tôi giật mình nhận ra rằng thời gian trôi qua quá nhanh. Trong chớp mắt, con trai tôi đã bước sang tuổi 30. Điều đó khiến tôi tự hỏi: Nếu Daum cũng đến độ tuổi ấy, cậu sẽ trưởng thành như thế nào? Liệu cậu có thể hòa giải với cha mình, với xã hội và với chính bản thân không? Cậu sẽ yêu cuộc sống theo cách nào?
Những câu hỏi ấy cứ lặp đi lặp lại trong tâm trí tôi, thôi thúc tôi cầm bút. Tôi nhận ra rằng, giống như độc giả mong muốn biết câu chuyện của Daum khi trưởng thành, bản thân tôi cũng muốn khám phá hành trình ấy. Đó chính là lý do tôi quyết định viết tiếp phần hai của Bố con cá gai sau 21 năm.
– Trong suốt thời gian qua, phản hồi nào của độc giả khiến ông nhớ nhất?
– Tôi đã nhận được nhiều phản hồi từ độc giả, nhưng có một lá thư khiến tôi nhớ mãi. Độc giả này từng trải qua tuổi thơ đầy tổn thương khi bị chính bố mình bạo hành. Vì vậy, cậu đã chọn cách cắt đứt liên lạc với bố trong suốt nhiều năm. Thế nhưng, khi đọc Bố con cá gai, cậu bắt đầu suy nghĩ khác đi. Câu chuyện về người cha trong tiểu thuyết khiến cậu tự hỏi liệu bố mình có những nỗi niềm không thể giãi bày giống như nhân vật trong sách hay không.
Viết sách là để kể một câu chuyện, nhưng khi một câu chuyện có thể thay đổi cuộc đời ai đó, tôi cảm thấy những gì mình làm có ý nghĩa hơn bao giờ hết.
Nhà văn Cho Chang-in
Chính từ đó, cậu quyết định liên lạc lại với bố, tìm cách hàn gắn mối quan hệ đã rạn nứt suốt nhiều năm trời. Cậu nói với tôi rằng cuốn sách đã trở thành một cây cầu giúp cậu tìm lại tình cảm với bố. Khi đọc lá thư ấy, tôi thực sự xúc động. Viết sách là để kể một câu chuyện, nhưng khi một câu chuyện có thể thay đổi cuộc đời ai đó, tôi cảm thấy những gì mình làm có ý nghĩa hơn bao giờ hết.
– Nhiều độc giả thấy rằng cuốn sách quá buồn, tại sao ông lại chọn một cái kết đau lòng như vậy?
– Tôi tin rằng nỗi buồn có tiếng nói riêng của nó. Đó không phải là sự bi lụy, mà là một cách để truyền tải hy vọng. Khi viết Bố con cá gai, tôi chọn một cái kết đau lòng vì tôi muốn khắc họa rõ hơn sự hy sinh của người cha. Tôi tin rằng bất kỳ người bố nào cũng sẵn sàng hy sinh để gieo vào con mình một hạt mầm hy vọng, giúp con đủ mạnh mẽ đối diện với những khó khăn của cuộc đời. Nhiều độc giả cảm thấy câu chuyện quá buồn, nhưng tôi lại nghĩ rằng đây là một câu chuyện về hy vọng – hy vọng của thế hệ trước gửi gắm vào thế hệ sau.
– Được biết, ông đã dành thời gian dài ở Việt Nam để viết sách, ông nghĩ rằng đất nước hình chữ S đã truyền cảm hứng cho ông như thế nào?
– Tôi đã đến Việt Nam nhiều lần, đến mức không thể đếm nổi, và mỗi lần đặt chân lên mảnh đất hình chữ S, tôi lại tìm thấy nguồn cảm hứng dồi dào để viết. Từ Phan Thiết, Côn Đảo, Phú Quốc, Vịnh Hạ Long, Đà Nẵng, Đà Lạt, cho đến Phú Quý – mỗi vùng đất đều mang đến cho tôi cảm giác thân thuộc lạ kỳ. Việt Nam không bao giờ khiến tôi cảm thấy xa lạ, mà ngược lại, tôi như được trở về một nơi tôi có thể thả lỏng, thư giãn và sáng tạo.
Tôi nghĩ mình nợ Việt Nam rất nhiều – nợ tình cảm, nợ những xúc cảm đã giúp tôi viết nên những trang sách của mình. Điều đặc biệt nhất ở Việt Nam không chỉ là cảnh sắc tuyệt đẹp, mà chính là con người.
Sự ấm áp, chân thành của người Việt đã tạo nên một không gian lý tưởng để tôi viết, để tôi suy tư, để tôi khám phá những câu chuyện chưa kể. Tôi hy vọng Việt Nam ngày càng vươn xa trên trường quốc tế, và nếu những cuốn sách của tôi có thể góp một phần nhỏ vào hành trình ấy, đó sẽ là niềm tự hào lớn lao của tôi.
